پروژه ارزیابی خطر نیترات در سیب زمینی، پیاز و خیار تولیدی مناطق مهم کشت کشور  

 

 


   

   از میان شکل های مختلف نیتروژن، نیترات به دلیل پتانسیل تجمع در گیاه از اهمیت ویژه­ ای برخوردار است. نیترات به خودی خود به نسبت غیرسمی است؛ اما متابولیت ها و محصولات واکنش آن مانند نیتریت، اکسید نیتریک و ترکیبات نیتروز به دلیل اثرات مضری که بر سلامتی دارند مانند سرطان زایی و ایجاد متهموگلوبینمیا، برای کارشناسان تغذیه انسان و دام بسیار مهم است. مقادیر نیترات و نیتریت بیشتر از حد مجاز، سلامت نوزادان و کودکان را تهدید می ­کند. مهم ترین بیماری ناشی از سمیت شدید نیترات، بیماری متهموگلوبینمیا در نوزادان است که در آن هموگلوبین (دارای آهن دوظرفیتی) به متهموگلوبین (دارای آهن سه ظرفیتی) تبدیل می­ شود. این واکنش باعث کاهش میل ترکیبی آهن با اکسیژن شده و انتقال اکسیژن در بدن را مختل می­ کند که ممکن است سبب خفگی و در موارد شدید منجر به مرگ شود. همچنین در اثر تداوم مصرف سبزیجات و یا آب آشامیدنی دارای نیترات زیاد، نیتروز آمین در دستگاه گوارش تولید می­شود که سمی و خطرناک است و سرطان های خون، تومور مغزی و حلق و بینی را در افراد بالغ افزایش می­ دهد. در دام نیز تبدیل نیترات به نیتریت در هاضمه، منجر به سمیت نیتریت در نشخوارکنندگان می­ شود.

    امروزه به علت استفاده نامناسب از کودهای شیمیایی دارای نیتروژن برای تسریع در رشد رویشی، بسیاری از سبزی­ ها و صیفی­جات به ویژه سبزی­ های برگی- دارای غلظت بالایی از نیترات و نیتریت هستند که در بیشتر موارد این غلظت ­ها از استانداردهای تعیین شده بیشتر است. سیب زمینی، پیاز و خیار به ترتیب 30، 11/7 و 24/02 درصد از میزان تولید را نسبت به کل محصولات سبزی و صیفی کشور را در بر می گیرد. با توجه به ماهیت نیترات و همچنین چالش های موجود در روش های اندازه گیری آن، گزارش های منتشر شده در رابطه با میزان نیترات این محصولات ناساز بوده و عدم قطعیت های فراوانی دارند.

 

اهداف پروژه:

  • بررسی وضعیت نیترات در خیار، سیب زمینی و پیاز تولیدی مناطق مهم کشور.
  • ارزیابی خطر نیترات در محصولات یاد شده.
  • بازنگری استاندارد ملی شماره 16596 با توجه به نتایج به­ دست آمده از این مطالعه برای محصولات مطالعه شده.

   

پروژه ارزیابی خطر نیترات در سیب ­زمینی، پیاز و خیار تولیدی مناطق مهم کشت کشور به سفارش معاونت امور زراعت وزارت جهاد کشاورزی (دفتر محصولات علوفه ای و جالیزی) طی قرارداد شماره 26025/700 تاریخ 1398/12/1 توسط موسسه تحقیقات خاک و آب با مشارکت بخش های تحقیقات خاک و آب مراکز تحقیقات استانی در حال اجرا است.

 

مراحل اجرا و پیشرفت پروژه

  • برگزای جلسات هماهنگی برای رسیدن به پروتکل واحد در اجرای این پروژه.
  • تهیه دستورالعمل برای نمونه برداری از 854 هزار هکتار از اراضی زیر کشت این محصولات.
  • تهیه کارت اطلاعات نمونه برداری برای ثبت تمامی اطلاعات نیازمند در هنگام نمونه برداری.
  • برگزاری دوره آموزشی برای مجریان استانی برای نمونه برداری.
  • کنترل کیفی، اعتبار سنجی و پیاده سازی روش اندازه گیری نیترات در این محصولات
  • آماده سازی نمونه ها: برای محصولاتی که مصرف تازه­خوری دارند، آماده سازی نمونه باید در صورت امکان تا 24 ساعت پس از نمونه­برداری انجام شود. در غیر این صورت نمونه باید در فریزر نگهداری شود.
  • اندازه گیری نیترات طبق روش استاندارد ISO 6635.
  • بدلیل اینکه این محصولات در نقاط مختلف و در فصول متفاوتی کشت می شوند بنابراین نمونه برداری با توجه به فصل کشت در مناطق مختلف انجام گرفته و به آزمایشگاه ارسال می شود.

 

 


6.1.7.0
گروه دورانV6.1.7.0