بخش تحقيقات خاك و آب از سال 1348 با تأسيس اداره خاكشناسي و حاصلخيزي خاك خوزستان و ايستگاه تحقيقات اصلاح اراضي شاوور شروع به فعاليت نمود. شایسته یاد است اولين پروژه‌هاي تحقيقاتي آب و خاك در كشور از منطقه خوزستان آغاز و اجراء شده است. پس از احداث اولين سدها در كشور و آشکار شدن برخی از مشكلات و مسائل در پاره‌اي از اين پروژه‌ها مانند بالا آمدن آب زيرزميني و شوري خاك، بنا به توصيه كارشناسان سازمان خواروبار و كشاورزي جهاني اولين پروژة شناسايي خاك در منطقه كرخه خوزستان توسط بنگاه مستقل آبياري كه در آن زمان وابسته به وزارت كشاورزي بود اجراء شد. با توسعه فعاليت اين گروه ها، علاوه بر شناسايي خاك، به مسائل ديگري از جمله مطالعات زهكشي توجه شد. به موازت اين فعاليت ها و برای توسعه و ترويج استفاده از كودهاي شيميايي در كشاورزي طرح حاصلخيزي خاك نیز در خوزستان فعاليت خود را آغاز نمود. اين مطالعات كه توسط سازمان عمران خوزستان شروع شد ظرف چند سال منجر به بدست آمدن نتايج جالب توجهي شد و به اين ترتيب مطالعات حاصلخيزي خاك در كشور از خوزستان پايه‌گذاري گرديد.
فعاليت هاي تحقيقاتي بخش خاك و آب مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي خوزستان در عمل پس از راه اندازي ايستگاه تحقيقات كشاورزي شاوور شروع شد. ايستگاه یاد شده توسط شركت سهامي سازمان آب و برق خوزستان تأسيس و پس از انجام آبشوئي هاي اوليه در سال 1348 به وزارت كشاورزي تحويل و پس از احداث آزمايشگاه ها و تجهيز ايستگاه فعاليت هاي تحقيقاتي آن از سال 1351 با اجراي طرح هاي تحقيقاتي شروع شد.
در بخش تحقيقات خاك و آب مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي خوزستان اعضای هیئت علمی و محققین با تخصص های مختلف:
1- تشكيل، طبقه‌بندي و شناسايي خاك
2- ارزيابي اراضي
3- سنجش از دور و سيستم اطلاعات جغرافيايي
4- آبياري و فيزيك خاك
5- اصلاح خاك و مديريت پايدار اراضي
6- شيمي، حاصلخيزي خاك و تغذيه گياه
7- بيولوژي خاك وجود دارند. در این بخش یک آزمایشگاه مجهز تحقیقاتی با برخورداری از فضای مناسب آزمایشگاهی و دستگاه های مدرن وجود دارد که با اندازه گیری ویژگی های شیمیایی، فیزیکی و هیدرولیکی خاک نقش مهمی در پشتیبانی از فعالیت های تحقیقاتی مرکز و دیگر بهره برداران بخش کشاورزی دارد.
اين بخش در مدت فعاليت خود بيش از 250 طرح تحقيقاتي را در زمينه‌هاي مختلف آب و خاك اجرا نموده است. از جمله فعاليت‌هاي انجام شده مي‌توان به تعيين حدود بحراني عناصرغذايي، ميزان و نوع مواد غذايي مورد نياز براي محصولات مهم، تعيين نياز آبي و برنامه‌ریزی آبیاری محصولات مختلف از جمله گندم، ذرت، نيشكر، برنج، خرما، سبزي و صيفي و سيب‌زميني، دانه‌هاي روغني، علوفه و حبوبات، و گیاه جدید کینوا و همچنين مشارکت در تهيه نقشه يك‌ميليونيم خاك‌هاي ايران، تهيه نقشه‌هاي رقومي پراكنش عناصر غذايي و خصوصيات مختلف فيزيكي و شيميايي خاك‌هاي استان و مطالعات خاكشناسي مناطق مختلف آن اشاره نمود. بسترسازي براي تحقق آزمون خاك وتغيير نظام توصيه كودي، تعيين كود مورد نياز در شرايط شور، بازدید و نظارت مستمر بر کارگاه های تولید و مراکز فروش و توزیع کود استان، جنبه‌هاي مختلف كاربرد مواد آلي و مطالعات اصلاح اراضي، بررسی کاربرد کودهای زیستی، بررسي آلاينده‌هاي فلزات سنگین و نیترات در اراضي و محصولات، تعیین روش‌های گیاه پالایی اراضی کشاورزی از آلودگی های نفتی وآلاینده های فلزات سنگین، روش های استفاده از آب های غیرمتعارف درتولید گندم، پایش خصوصیات کیفی(فیزیکی، شیمیایی وبیولوژیک) اراضی کشاورزی از ديگر فعاليت‌هاي انجام شده در اين بخش مي‌باشد.
این بخش در حال حاضر با برخورداري از فعاليت هاي 8 نفر محقق و عضو هيأت علمي فعاليت هاي تحقيقاتي گسترده‌اي نيز در دست اجرا دارد.
چالش‌هاي پیش‌روی کشاورزی استان خوزستان در بخش منابع خاك و آب
- كاهش كيفيت خاك و تخريب اراضي
- بهره‌برداري‌هاي متراكم و كاهش حاصلخيزي خاك
- كمبود مقدار ماده آلي و ناپايداري خاك به عنوان بستر اصلي توليد
- وجود آلودگي‌هاي مهم محيطي (هوا، آب و خاک) از جمله آلودگي گازهاي گلخانه‌اي و سایر آلاینده‌ها
- شوري منابع آب و خاک و وجود سطح آب زيرزميني کم‌عمق
- وجود آهك (كربنات كلسيم) فراوان در خاک
- ناپایداری در حاصلخيزي خاك بر اثر مصرف نامتعادل كودهاي شيميايي
- پایین بودن كارآيي مصرف آب، كيفيت کمبرخی منابع آب آبیاری، بروز خشكسالي و افت سطح آب در برخی رودخانه‌ها در برخی ماه‌ها و فصول
- وضعيت نامناسب فيزيكي خاك (تراکم بالا و هدایت هیدرولیکی کم) و دانه بندي متراکم (بافت سنگين)
- تهدید سلامت محصولات توليدي بر اثر مصرف بیش از حد و غیراصولی سموم و کودهای شیمیایی
- وجود پديده‌هاي نامطلوب طبيعي مانند فرسايش خاک، گسترش سطح و دفعات ایجاد ريزگردها.
برنامه‌هاي تحقيقاتي پيش‌بيني شده:
1- ادامه تهيه نقشه‌هاي رقومي پراكنش عناصرغذايي و خصوصيات فيزيكوشيميايي خاك‌ها و نيزمطالعات خاكشناسي براي تهيه نقشه‌هاي خاكشناسي با مقياس مناسب
2- توسعه روش‌هاي آزمون خاك و مديريت كودي و مطالعات تغذيه‌اي در ارتباط با تنش‌هاي زنده وغيرزنده(شوري، خشكي و...)
3- برنامه‌هاي پايش پیوسته پارامترهاي كليدي خاك و آب، كود و نهاده‌هاي شيميايي
4- استفاده ازكودهاي زيستي و ساير فراورده‌هاي بيولوژيك
5- پیگیری وضعيت آلاينده‌هاي مختلف شيميايي در منابع خاك وآب و محصولات كشاورزي و روش‌هاي اصلاح خاك‌هاي آلوده
6- مديريت مصرف بهينه آب و روش‌هاي افزايش كارآيي مصرف آب
7- بررسي روش‌هاي كم‌آبياري
8- روش هاي مديريت بقاياي گياهي و افزايش مواد آلي خاک
9- روش‌هاي كودآبياري و اثرات متقابل منابع آب وكود
10- روش‌هاي كاربرد و بازچرخه آب‌هاي غير متعارف
11- روش‌هاي مديريت پايدار اراضي و احياء، اصلاح و بهسازي خاك‌هاي كشاورزي
12- گسترش روش‌هاي توليد محصولات سالم
13- روش‌هاي كشاورزي حفاظتي در عمليات شخم با به حداقل رساندن تخريب، به هم زدن و فشردگي خاك
14- بررسي اثرات تغيير اقليم بركيفيت خاك
15- انتخاب دقيق تناوب با استفاده از لگوم ها به عنوان تثبيت‌كننده‌هاي ازت و يا تثبيت كننده‌هاي آزاد به جاي استفاده از كودهاي شيميايي نيتروژن
16- غني‌سازي محصولات توليدي وگسترش تكنيك‌هاي مزرعه‌اي افزايش كيفيت تغذيه‌اي محصولات كشاورزي
17- بررسي جنبه‌هاي مختلف توليد محصولات كشاورزي در كشت‌هاي گلخانه‌اي
