حدود 10 درصد خاک ایران دارای ظرفیت فعالیت کشاورزی

کرج- ایرنا- رئیس موسسه تحقیقاتی خاک و آب وزارت جهاد کشاورزی اعلام کرد که تنها حدود 10 درصد از خاک کشور دارای ظرفیت لازم برای فعالیت های کشاورزی است.

دکتر کامبیز بازرگان روز سه شنبه به مناسبت روز جهانی خاک (5 دسامبر) در گفت و گو با ایرنا به اهمیت خاک اشاره کرد و افزود: مدارک و مستندات روشنی نشان می دهد که افول تمدن های بزرگی مثل سومری ها و مایاها ناشی از تخریب خاکشان بوده است.           
وی اظهار داشت: در ادبیات جهانی این موضوع جا افتاده که تخریب سرزمین ناشی از تخریب خاک است و به صورت ملموس بررسی ها نشان داده که بیش از 90 درصد نیازهای بشر از خاک تأمین می شود یعنی خوراک و پوشاک یا به صورت مستقیم یا غیرمستقیم از خاک به دست می آید.      
وی از جمله تولیدات مستقیم از خاک را غلات و محصولات کشاورزی ذکر کرد و گفت: تولیدات غیر مستقیم مواد پروتئینی و پوشاک هستند که نقش خاک در تأمین نیازهای بشری را نشان می دهد.         
***خاک بزرگترین ذخیره گاه کربن است        
بازرگان با اشاره به اینکه خاک بزرگترین ذخیره گاه کربن در کره زمین است، گفت: تخریب خاک می تواند این کربن ها را آزاد کرده که در نتیجه آزاد شدن کربن در اتمسفر فجایع گرم شدن کره زمین و نامناسب شدن شرایط برای زندگی انسان ها را به بار خواهد داشت.
وی افزود: خاک نیز ذخیره گاهی برای آب های دنیا است به طوریکه پس از بارش باران بخشی به روان آب تبدیل شده و به دریاها می ریزند و بخشی نیز در پروفیل خاک ذخیره می شود.        
رئیس موسسه تحقیقات خاک و آب کشور با بیان اینکه جایگاه خاک در بحث انرژی نیز روشن شده، اظهار داشت: به همین منظور فائو (سازمان کشاورزی و خواربار جهانی) از سال 2012 برنامه ای با عنوان 'برنامه جهانی مشارک خاک' راه اندازی کرده که هدف اصلی این برنامه در جهت تأمین امینت غذایی مردم دنیا و به خصوص کشورهای فقیر متمرکز شده است.   
وی اضافه کرد: همچنین توجه به وضعیت مدیریت منابع خاک در کشورها به خصوص کشورهای در حال توسعه و کشورهای فقیر از دیگر اهداف این برنامه است و هدف سازمان کشاورزی و خواربار جهانی در برنامه مشارکت جهانی خاک کمک به کشورهای کمتر توسعه یافته برای استفاده بهینه از خاکشان است.           
بازرگان گفت: فائو در این مسیر می خواهد که به موضوع سلامت خاک، فرسایش خاک و همچنین آموزش و ترویج در حوزه خاک و همچنین پژوهش در این حوزه را مورد توجه قرار دهند.       
وی تأکید کرد که به همین دلیل روز جهانی خاک از سال 2015 مطرح شد و در ایران نیز خوشبختانه به خصوص در سال های اخیر اتفاقات خوبی افتاده است. ***کمبود خاک در ایران    
این مسئول با بیان اینکه از گذشته کارهایی در زمینه خاک شده، افزود: بیشتر به دلیل وسعت کشور ما و بزرگی فیزیکی گستره ایران عموم مردم و حتی بدنه کارشناسی و اجرایی با این ایده حرکت می کردند که ما مشکلی در خاک و کمبود آن نداریم.
وی ادامه داد: خاک هایی که عمق زیادی دارند باران زیاد و آب زیادی را در خودش ذخیره می کنند.          
بازرگان بیان داشت: در این اراضی مستعد به راحتی می توان با کشت دیم و بدون نیاز به آبیاری محصولات خوبی را برداشت کرد ولی در کشور ایران از وسعت 165 میلیون هکتاری کشور نزدیک به 10 درصد آن ظرفیت کشاورزی دارد.       
وی گفت: اکنون 18.5 میلیون هکتار زمین کشاورزی داریم که حداکثر ظرفیت کشاورزی ایران است که عواملی مانند گرمازدگی و سرمازدگی در کاهش بهره وری از این اراضی تأثیر دارد.        
رئیس موسسه تحقیقاتی خاک و آب کشور افزود: با توجه به محدودیت آب این ظرفیت همینطور کاهش پیدا می کند و اگر به آن توجه نکنیم به رغم اینکه کشور وسیعی داریم اما با محدودیت خاک کشاورزی روبرو خواهیم شد.          
وی با بیان اینکه جمعیت کشور ما روز به روز در حال افزایش است، تصریح کرد: به لحاظ موقعیت استراتژیکی، امنیتی، اجتماعی و سیاسی حداقل اگر در بعضی محصولات استراتژیک خودکفا نشویم باید به نحو قابل توجهی خوداتکا شویم یعنی اگر نگوییم 100 درصد این محصول را خودمان تولید کنیم، باید در حد خوبی تولید کنیم تا دست به دامن کشورهای دیگر نشویم.
بازرگان اضافه کرد: حداقل برای محصولات استراتژیک آن چیزی که در اسناد بالادستی و فرمایشات و توصیه های مقام معظم رهبری است برنامه ریزی کنیم.    
وی گفت: این رویکرد نشان می دهد که منابع خاک و آب کشورمان محدود است که با این منابع محدود باید تولید کشاورزی را طوری تنظیم کنیم تا در محصولات استراتژیک وابسته نباشیم و بتوانیم غذاها و نیازهای مردم را از خاک کشورمان تأمین کنیم.
رئیس موسسه تحقیقات خاک و آب کشور افزود: این وضعیت نشان می دهد که ما باید از منابع محدود خاک و آب کشورمان با دقت مراقبت کنیم.   
وی به وجود مسایل تهدید کننده منابع خاک و آب کشورمان اشاره کرد و اظهار داشت: بر اساس بررسی های انجام شده در سال های اخیر، با توجه به تغییر شرایط کشاورزی در دوره های اخیر از کشاورزی سنتی به کشاورزی مدرن، مسایلی پایداری تولید در منابع خاک و آب تهدید می کند که از جمله آن تغییر کاربری اراضی کشاورزی است.