آیین نامه ثبت و کنترل کیفی مواد کودی برای نخستین بار در کشور در تاریخ 21 آبان 1393 توسط مهندس حجتی وزیر جهاد کشاورزی ابلاغ شد. به اذعان کشاورزان و فعالان بازار کود اجرای این آئین نامه طی 2 سال گذشته، اثربخشی چشمگیری بر ارتقای کیفیت کودهای تولیدی و جلوگیری از توزیع کودهای تقلبی داشته است. دکتر کامبیز بازرگان رئیس موسسه تحقیقات خاک و آب کشور در مصاحبه اختصاصی با روابط عمومی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی در 28 فروردین سال 1396 ضمن تشریح چگونگی تدوین آئین نامه ثبت مواد کودی از اجرای موفق آن در نهادینه سازی ثبت و کنترل کیفی کود خبر داد و ابراز امیدواری کرد با پایش مداوم بازار توزیع کود و برخورد قانونی با متخلفان این صنعت، تجارت کود در ایران رونق بیش تری پیدا می کند.

دکتر کامبیز بازرگان رئیس موسسه تحقیقات خاک و آب در خصوص چگونگی شکل گیری آئین نامه ثبت مواد کودی بیان داشت: بررسی گزارش های رسیده به وزارتخانه در زمینه کیفیت کودهای مصرفی بیانگر آن بود که عمده این مشکلات مربوط به  عواملی مانند مشخص نبودن هویت تولید کنندگان و وارد کنندگان کود، درج جملات اغوا کننده و دستورالعمل های غلط در اطلاعات برچسب کودها است؛ این نقیصه در کنار افزایش تقاضا از سوی مصرف کنندگان مبنی بر ساماندهی کیفیت کودهای تولیدی و توزیعی، محققان موسسه خاک و آب را بر آن داشت تا با اجرای مطالعات گسترده بر روی قانون ثبت مواد کودی در سایر کشورهای پیشرو، اقدام به تدوین آئین نامه  ثبت مواد کودی در ایران کنند. با تصویب این آئین نامه در شورای راهبردی کود و ابلاغ آن از سوی وزیر محترم جهاد کشاورزی، مسئولیت ثبت و کنترل کیفی مواد کودی در کشور به موسسه تحقیقات خاک و آب واگذار شد.

وی در پاسخ به این سؤال که هدف از تدوین و اجرای برنامه ثبت مواد کودی در کشور چه بوده است یاد آور شد :از دو سال پیش برنامه کنترل کیفی کود و شناسنامه دار کردن آن با هدف تولید محصول سالم به طور جدی آغاز شده است؛ با اجرای برنامه ثبت مواد کودی در کشور، ضمن استقبال بی نظیر بهره برداران، اعتماد کشاورزان به اثربخشی کودهای مصرفی بیش تر شده و گام مهمی در راستای بهبود کیفیت و کاهش مصرف سرانه کود برداشته می شود همچنین تدوین آئین نامه ثبت مواد کودی اقدام بی نظیری در نظام مند کردن بازار کودهای مصرفی است. پیش از این به دلیل نبود قانون و ساز و کار مناسب در جلوگیری از توزیع کودهای بی کیفیت، تولید کننده و مصرف کننده هر دو دچار ضرر و زیان اقتصادی می شدند؛ پس از ابلاغ آئین نامه گواهی ثبت کود، با درج فراخوان در روزنامه های کثیرالانتشار از کلیه تولید کنندگان و وارد کنندگان کود دعوت شد برای دریافت کد ثبتی محصول خود به سامانه پایگاه جامع مواد کودی کشور به آدرس www.kswri.ir مراجعه کنند؛ خوشبختانه با حذف بروکراسی اداری در فرآیند ثبت و انجام کلیه مراحل تشکیل پرونده از طریق مراجعه به سامانه مذکور، اجرای این آئین نامه با استقبال بی نظیر انجمن های صنفی همراه شده است.

رئیس مؤسسه تحقیقات خاک و آب در زمینه روند و مراحل ثبت کود تأکید کرد: متقاضی ثبت هر نوع ماده کودی شامل زیستی، آلی یا شیمیایی باید برای دریافت کد ثبتی موسسه تحقیقات خاک و آب سه مرحله را سپری کند؛ اولین و مهم ترین اقدام در فرآیند ثبت، مشخص شدن هویت فرد یا شرکت تولید کننده آن ماده کودی است، سپس ماهیت ماده ای که تحت عنوان کود به دست مصرف کننده می رسد با ارسال به آزمایشگاه مشخص می شود. در مرحله بعدی، تطابق اظهارات درج شده روی برچسب با نتایج آزمایشات کودی سنجیده می شود و پس از طرح در کارگروه فنی دفتر ثبت مواد کودی و کنترل کیفی موسسه تحقیقات خاک وآب و داوری آن، اصالت اثر تائید یا رد می شود.

دکتر بازرگان کنترل کیفی کودهای مصرفی در بازار توزیع را از دیگر اقدامات این موسسه در راستای حفظ حقوق مصرف کنندگان برشمرد و افزود: با همکاری معاونت زراعت وزرات جهاد کشاورزی برنامه کنترل بازار از حیث کیفیت کودهای توزیعی ابتدا از سوی ارگان های توزیع کود متعلق به وزراتخانه اجرا شد و کیفیت کودهای توزیعی کلیه دستگاه های مرتبط اعم از شرکت های خدماتی و تعاونی روستایی مورد ارزیابی قرار گرفت؛ همزمان با آن کارگروهی در وزارت جهاد کشاورزی با عضویت نمایندگانی از ارگان های ذی صلاح همچون سازمان تعزیرات حکومتی شکل گرفت تا در برخورد قانونی با کودهای بی کیفیت بتوان از ظرفیت های قانون مربوط به کم فروشی و قاچاق اقدام شود. نمایندگان ما به طور مرتب بازار توزیع کود را پایش کرده و نمونه برداری می کنند؛ نمونه های ارسالی در دفتر ثبت مواد کودی و کنترل کیفیت موسسه تحقیقات خاک و آب ارزیابی می شود و چنانچه ادعای کذب برچسب کود ثابت شود، طبق قانون کم فروشی صاحبان آن، تحت پیگرد قانونی قرار می گیرند. وجود آلودگی های میکروبی و عناصر سنگین از دیگر آزمایشاتی است که این دفتر بر روی نمونه های ارسالی انجام می دهد و در صورت اثبات وجود این آلودگی ها، برابر قانون با فرد واردکننده و یا کارخانه تولیدی متخلف از طریق اعمال مجازات جزایی و کیفری مانند جریمه نقدی، حبس و پلمپ کارخانه برخورد می شود.

وی با اشاره به گستردگی اراضی زراعی که پخش کود در آن صورت می گیرد بیان داشت: با توجه به گستردگی عرصه پخش کود در سطح تمامی اراضی زراعی کشور برای حصول موفقیت صد در صدی کنترل و ساماندهی بازار به زمان بیشتری نیازاست؛ هم اکنون 7092 برند- فرمول توسط موسسه تحقیقات خاک و آب مورد ارزیابی قرار گرفته که از این بین، 5083 برند- فرمول گواهی ثبت دریافت کرده و 1324 مورد رد اصالت شده اند؛ به عبارت دیگر حدود یک هفتم از کودهایی که تاکنون در دست مصرف کنندگان بوده است، استانداردهای لازم را نداشته و بی کیفیت بوده است.

  

ایجاد شده توسط بخش خدمات فنی و تحقیقاتی